Kaunos

Bodrum, Marmaris, Fethiye, Köyceğiz ve Dalyan'dan tutulan teknelerle veya tekne turları ile gidilebilen Kaunos, Köyceğiz gölünü Akdeniz'e bağlayan Dalyan Kanalı'nın (Colbis) hemen kenarında kurulmuş bir antik liman kenti.

Mitolojiye göre Miletos'un oğlu Kaunos tarafından kurulan kentin tarihi, arkeolojik buluntulara göre M.Ö. 10 yüzyıla kadar gidiyor. M.Ö. 4 yüzyılda yaşayan coğrafyacı Skylaks, Kaunos'un bir Karya kenti olduğunu belirtiyor. Ancak; tarihçi Herodot, Kaunoslu'ları değişik geleneklerinden dolayı Karya ve Likya medeniyetlerinden ayrı tutuyor.

Elde edilen bilgiler Kaunos'un bir akropol ve bir de aşağı şehirlerden oluştuğunu gösteriyor. Kurulduğu yıllardan beri liman kenti olan bu ören yerinde Arkaik, Klasik, Helenistik, Roma ve Bizans dönemlerine ait yapı kalıntıları mevcut. Diğer taraftan ören yerinin kuzey yönündeki sarp kayalara oyulmuş kaya mezarları da ilgi çeken öğeler arasında yer alıyor. Yaklaşık 150 m. Yüksekliğindeki akropolun güney yamaçları sarp kayalık. Kuzey ve batı kesimlerinde Orta Çağdan kalma kulelerle destekli bir sur duvarı görülüyor. Akropol'e göre daha aşağıda yer alan uzun sur duvarı ise Antik limanın (Sülüklü Göl) kuzeyinden başlayıp önce kuzeye, sonra kuzey-doğuya uzanarak devam ediyor.

Kaunos ören yerinde en ilgi çekici yapılardan biri de Antik Tiyatro. Doğu kesimi kayalara oyulmuş yarım daireyi aşan biçimli tiyatro, Grek tipinin bir örneği.

Tiyatronun batısında Bazilika tipinde bir kilise yer alıyor. Kilisenin batısında ise Roma dönemine ait bir hamam bulunuyor.

Bir bölümü sular altında olan geçmişin büyük liman kenti Kaunos'ta yaz aylarında kazı çalışmaları sürdürülüyor.

Kaya Mezarları

Kaunos diğer antik kentlerde olduğu gibi, yerleşimin dışında büyük bir mezarlığa sahip. Aslında Dalyan ve yakın çevresinde kayalara oyulmuş onlarca kral mezarı bulunuyor. Manzaraya doğru konumlanan mezarlık alanı içinde farklı tipte mezarlar göze çarpıyor. Bunlardan en dikkat çekici olanlar krallar ve soylulara ait anıtsal kaya mezarları.Yüksek kayalara oyulan kaya mezarları bugün Dalyan'ın simgesi. Kaya mezarlarının içinde bulunan bazı seramik, çanak çömlek ve diğer buluntular, mezarların M. Ö. 4. yüzyıla ait olduğunu gösteriyor. Kaya Mezarı'nda, sütunların arkasındaki kapıdan 6 metrekarelik bir odaya giriliyor. Ayrıca odanın çevresi de dağın içinde tünel gibi açılmış. Yani odanın dışından da dağın içinde dolaşılabiliyor. Ancak son birkaç yıldır kaya mezarlarına tırmanılması yasak.

Antik Tiyatro

33 oturma sırası bulunan tiyatro, akropolün eteklerinde yer alıyor. Sahne (scene), oyun yeri (orchestra) ve oturma sıraları (cavea) olmak üzere başlıca üç bölümden oluşmuş.

Oturma sıralarının bir bölümü yamaca yaslanmakta, geriye kalan kısım ise tonozlar tarafından taşınmakta. Yapıdaki mimari izlerden tiyatronun üç ayrı dönem geçirdiği anlaşılıyor. M.Ö. 150 yılında oturma sıralarının bir bölümü, M. S. 50. yılında ise oturma sıraları sahnenin bir kısmı, M.S. 150-200. yılları arasında da sahnenin diğer bölümü tamamlanmış. Bugün tiyatro, sahne ve bazı oturma sıraları hariç genelde iyi durumda. Orkestra kısmı toprakla dolmuş.Tiyatronun batı yönündeki yapı kalıntılarından biri bazilika tipi kiliseye ait. Diğerleri Roma Hamamı ve Tapınağına. Aşağıda tamamlanmayan bir daire biçiminde örülmüş ve yivsiz sütunları bulunan yapının arkasında üç basamakla yükseltilmiş podyum bulunuyor. Burada tapınağın kalıntıları görülüyor. Daire biçimindeki yapının ne olduğu ise bilinemiyor. Eski liman olan Sülüklü Göl'ün kuzeyinde yapılan kazılarda stoa ortaya çıkarılmış. Çevresinde bir çok heykel kaidesi bulunmuş, ama heykeller bulunamamış. Stoanın yakınındaki çeşme ise restorasyondan geçmiş.

Ticaret Limanı (Küçük Liman Sülüklü Göl) ve Gümrük

Bugün "Sülüklü Göl" adıyla bilinen liman, Kaunos'un bir ticaret şehri olmasında son derece önemli rol oynamış. Zamanında derinliği nedeniyle ticaret gemilerinin rahatlıkla girebildiği liman, korunaklı olup kapalı tipte limanlar grubuna giriyordu. Günümüzde dolarak yarı bataklık alana dönüşmüş. Strabon'un ifadesine göre bir zamanlar ağzı zincirle kapalıymış.

Limanla bağlantılı bir de gümrüğün mevcut olduğu, anıtsal çeşme üzerinde gümrükle ilgili bazı kural ve bilgileri içeren yazıttan anlaşılmakta. Limanda aynı zamanda dalga kıran izlerine de rastlanıyor.